บทคัดย่อภาษาไทย

                 การศึกษาเรื่อง “รูปแบบการดูแลสุขภาวะด้วยภูมิปัญญาพื้นบ้านเชิงพุทธบูรณาการในอำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง” 1) เพื่อศึกษาการดูแลสุขภาวะด้วยภูมิปัญญาพื้นบ้านในการใช้สมุนไพร ของจังหวัดลำปาง 2) เพื่อศึกษาองค์ความรู้และวิธีการดูแลสุขภาวะด้วยภูมิปัญญาพื้นบ้านโดยการใช้สมุนไพร 3) เพื่อนำเสนอรูปแบบการดูแลสุขภาวะด้วยภูมิปัญญาพื้นบ้านในอำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง ผู้วิจัยได้เก็บรวบรวมข้อมูลเอกสารและการแบบสัมภาษณ์เชิงลึก จำนวน 25 รูป/คน จากนั้นนำข้อมูลมาวิเคราะห์ข้อมูลแบบพรรณนา สรุปรายงานผลการวิจัย ตามรายละเอียดดังนี้

ผลการวิจัยพบว่า

การดูแลสุขภาวะด้วยภูมิปัญญาพื้นบ้าน มีการใช้รักษาด้วยสมุนที่ได้เรียนมา รักษาเบื้องต้น ได้นำต้นกล้าพันธุ์พืชสมุนไพรมาปลูกเองและซื้อจากร้านขายยามาผสมเอง นำมาผสมน้ำผึ้งเป็นลูกกลอนทานมาต้มทานเอง การศึกษาความรู้และวิธีการดูแลสุขภาวะเชิงพุทธตามแบบภูมิปัญญาทางการแพทย์พื้นบ้านในการใช้สมุนไพรของอำเภอแม่ทะ จังหวัดลำปาง

 วิธีการดูแลสุขภาวะด้วยภูมิปัญญาพื้นบ้านโดยวิธีการพินิจฉัยโรคของผู้ป่วยตามภูมิปัญญาพื้นบ้านแล้วจึงใช้สมุนไพรหลังจากได้ยาจากหมอพื้นบ้านแล้วก็ได้มีการนำสมุนไพรไปต้มกินเองที่บ้าน และใช้วิธีการเป่าคาถาใส่จุดที่เจ็บป่วยในกรณีถูกสัตว์ร้ายกัดต่อย นำรากไม้มาปั่นยาให้มีละอ่องอ่อนๆ มาผสมน้ำในการรักษา ต้มจนยามีน้ำใสจางจึงมาขอใหม่จนกว่าอาการจะหาย ให้ยาไปต้มกินแก้อาการปวดหลังปวดเอว ต้มจนยามีสีไม่เข็ม แล้วก็ทิ้งเปลี่ยนใหม่  ตามอาการที่ป่วยว่าใช้ควรใช้ยาสมุนไพรชนิดไหนในการถามอาการ และหมอพื้นบ้านจึงดูแลตามที่ตนเองที่ได้รับการอบรมสอนมาจากปู่ยาตายาย

            รูปแบบการดูแลสุขภาวะเชิงพุทธตามแบบภูมิปัญญาทางการแพทย์พื้นบ้านคือมีการใช้สมุนไพรกล่าวคือ ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของโรค และอาการเจ็บป่วยที่ได้จากการชักถามประวัติ ให้ยาแก่ผู้ป่วยไปต้มรับประทานเอง  บางครั้งก็ได้นำไปต้มถวายงานบุญต่างๆทั้งภายในหมู่บ้านและภายในวัด โดยสังเกตอาการหากมีอาการทะเลาหายอาหารแล้วค่อยหยุดกิน และไม่จำเป็นต้องทานอีก จนกว่าจะมีอาการป่วยถึงจะให้หมอพื้นบ้านดูแลวิเคราะห์อาการของการเจ็บป่วยเสียก่อนและค่อยหาตัวยาสมุนไพรไปต้มหรือทานเอง โดยส่วนมากตัวยาสมุนไพรที่ได้มาจากป่าเป็นส่วนมากเพื่อนำทำงานการรักษา รูปแบบหาสมุนไพรในการดูแลผู้ป่วยมาจากที่ต่างๆ รูปแบบการรักษาระหว่างสมุนไพรและยาสมัยใหม่ แบบผสมผสาน และหมอพื้นบ้านมักจะไม่เรียกร้องเอาค่ารักษา แล้วแต่จะให้เองโดยให้ไปทดลองใช้ก่อน และบางท่านก็ยินดีซื้อขายเพราะความศรัทธาเชื่อใจ ในชื่อเสียงของหมอพื้นบ้านซึ่งเป็นที่ยอมรับของผู้คนในหมู่บ้าน สมุนไพรถ้าใช้ถูกวิธี ความปลอดภัยก็มีมากกว่า น่าจะใช้ควบคู่ไปด้วยกัน เพราะยาปัจจุบันบางตัวยาอาจจะมีผลข้างเคียงจากการใช้ ส่วนยาสมุนไพรนั้นไม่ค่อยมีผลข้างเคียง แต่เห็นผลช้า โดยการใช้สมุนไพรต้องมีความพอดีไม่มากหรือน้อยจนเกินไป

บทคัดย่อภาษาอังกฤษ

      The thesis entitled “A Model of Healthcare by Buddhist Local Wisdom in Maetha District, Lampang Province” consisted of the following objectives: 1) to study the healthcare through local wisdom by using herbs of Lampang province; 2) to study the body of knowledge and methods of healthcare through local wisdom by using herbs; and 3) to propose a model of healthcare by local wisdom in Maetha District, Lampang Province. The researcher collected the data by documentary study and in-depth interview with 25 persons. The acquired data were analyzed by means of the descriptive method and concluded the research results in the following details.

รายการไฟล์