บทคัดย่อภาษาไทย

               วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ มีวัตถุประสงค์ 7 ประการ คือ เพื่อศึกษาสภาวะความเป็นพระโสดาบันในคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท เพื่อศึกษาหลักการเจริญวิปัสสนาภาวนาในคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท และเพื่อศึกษาการเจริญวิปัสสนาเพื่อบรรลุความเป็นพระโสดาบัน โดย การศึกษาข้อมูลจากคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท คือพระไตรปิฎก อรรถกถา ฎีกา และคัมภีร์อื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง แล้วนำมาเรียบเรียงบรรยายเป็นเชิงพรรณาเสนอผู้เชี่ยวชาญตรวจสอบ และแก้ไขตามคำแนะนำ จากการศึกษาวิจัยพบว่า

               พระโสดาบัน แปลว่ ผู้เข้าถึงกระแสพระนิพพาน เข้าสู่มรรค คือ เดินทางถูกต้องตามอริยมรรคอย่างแท้จริงจักไม่ปฏิสนธิเกิดในอบายภูมิ มีนรกเป็นต้น เพราะรักษาศีล 5 และมีสัมมาทิฏฐิเห็นสังขารไม่เที่ยงเป็นทุกข์ไม่มีตัวตน จะสำเร็จพระอรหันในวันข้างหน้า เลื่อมใสยิ่งในพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ ชื่อว่า ผู้ถึงพร้อมด้วยทัสสนะบ้าง ผู้มาสู่พระสัทธรรมบ้าง ผู้ประกอบด้วย วิชชาของพระเสขะบ้าง ผู้เข้าถึงกระแสธรรมบ้าง ผู้มีปัญญาแทงตลอดบ้าง ผู้ยืนจรดประตูอมตะบ้างพระโสดบันไม่มีทางตกต่ำ มีความแน่นอนที่จะสำเร็จสัมโพธิในวันข้างหน้าเพราะสังโยชน์ 3 ประการสิ้นไปแม้บุคคลนี้พ้นจากนรก กำเนิดสัตว์ติรัจฉาน ภูมิแห่งเปรต อบาย ทุคติ และวินิบาต

              วิปัสสนา คือ ข้อปฏิบัติเพื่อฝึกจิตให้เป็นสมาธิเกิดปัญญาเห็นแจ้งในอารมณ์ต่าง ๆ โดยความเป็นรูป-นาม ที่พิเศษนอกออกไปจากบัญญัติโดยอาการไม่งาม ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา ใช้ หลักปฏิบัติ 2 แบบ คือ 1) ปฏิบัติสมถะนำหน้าเพื่อจิตตั้งมั่นเป็นสมาธิใกล้ฌานแล้วจึงปฏิบัติวิปีสสนาภาวนาโดยการกำหนดรู้ รูป นาม ด้วยญาณเห็นสภาพของรูปเป็นไปความไม่เที่ยงตามเตรลักษณ์ จนจิตบริสุทธิ์ 2) ปฏิบัติวิปีสสนาล้วน โดยการตามรู้อารมณ์ปรมัตถ์ที่ปรากฎชัดทางตา หู มูก ลิ้น กาย ใจ ด้วนจิตที่ดั่งมั่นเป็นสมาธิกำหนดอย่องจดจ่อ จนหยั่งเห็นรูป นามปากพิจารณารู้ทันขณะปัจจุบันเกิดขึ้นจนตับลงไปให้เกิดปัญญารู้ไม่ยึตรือในรูป นาม   

               การปฏิบัติเพื่อบรรลุความเป็นพระโสดาบัน คือ มีศีลบริสุทธิ์ให้จิตสงบเป็นสมาธิตั้งมั่นเพื่อเกิดปัญญาในเบื่องตัน มีสัมมาทิฏฐิปฏิบัติให้เกิดปัญญา แล้วจึงปฏิบัติสมถยานิกหรือวิปัสสนายานิกตัวยวิธีใดวิหนึ่ง โดยการเจริญสมถหรือวิปัสสนาก่อนแล้วจึงใช้วิปัสสนาญาณจนเกิดปัญญาเห็นแจ้งในธรรมชาติที่แท้จริงของรูปและนามซึ่งมีลักษณะเป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ และไม่อยู่ในอำนาจของใคร ผู้ที่ปฏิบัติเห็นการเปลี่ยนแปลงของอนิจจัง ทุกขัง อนัตตาจึงเป็นแนวทางการปฏิบัติเพื่อบรรลุพระโสดาบัน

บทคัดย่อภาษาอังกฤษ

              This thesis entitled 'A Study of Vipassana Meditation to Attain the Sotapanna' has three objectives: 1) to study Sotapanna-hood in Theravada Buddhist scriptures, 2) to study insight development in Theravada Buddhist scriptures, and 3) to study insight development for attainment of Sotapanna. This is a documentary research. In this research, data sources from Tipiuaka, commentaries, sub-commentaries and related scriptures were collected and then the contents were analyzed in descriptive method.

             According to Buddhism, insight actually means the mental practice leading to concentration and wisdom and thereby seeing all dispositions by means of a form and abstract. Under this, a practitioner will see beyond what is named by ways of non-beauty, impermanence, suffering and non-self. In this practice, two methods enlightenment state in the next tuture because three tetters has been destroyed by him/her; no hell, animal plane, hungry ghost and woeful states would be expected.

              According to Buddhism, insight actually means the mental practice leading to concentration and wisdom and thereby seeing all dispositions by means of a form and abstract. Under this, a practitioner will see beyond what is named by ways of non-beauty, impermanence, suffering and non-self. In this practice, two methods were found: 1) one can start with calm in order to gain concentration then practicing insight development through mindfully contemplation on a form, or an abstract by means of knowledge of contemplation on impermanence of a form according to three common characteristics till one's mind becomes pure, 2) one begins with only insight development through mindfully contemplation on ultimate object appearing through eyes, ears, nose, tongue, body and mind, when mindfulness arises and being able to clearly see a form and abstract then one exercise one's mind to see present moment through wisdom till one's mind is without attachment to a form or an abstract.

               As far as the practice for attainment of Sotapanna is concerned, one should purify one's sets of precept so that one's mind would become calm by the help of wisdom in early stage then one possesses right view leading to wisdom and then one begins either the practice of the tranquility or insight meditation. In this way, one can see the real nature of form and abstract being full of impermanence,suffering and being unable to be controlled by any. It is said that one who can see the vicissitude of things by way of impermanence, suffering and non-self would be verified as the one who is on the way of Sotapanna.              

รายการไฟล์