บทคัดย่อภาษาไทย

การวิจัยนี้เป็นงานวิจัยเชิงปฏิบัติการอย่างมีส่วนร่วม มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาสภาพปัญหาการขาดแคลนน้ำและความต้องการน้ำเพื่อการเกษตรบนพื้นที่ลุ่มน้ำตำบลสวาย อำเภอปรางค์กู่ จังหวัดศรีสะเกษ 2) เพื่อศึกษาหลักการจัดทำแผนยุทธศาสตร์การพัฒนาแหล่งน้ำ และการจัดทำแผนยุทธศาสตร์การพัฒนาแหล่งน้ำเพื่อการเกษตรโดยสันตินวัตกรรม บนพื้นที่ลุ่มน้ำตำบลสวาย อำเภอปรางค์กู่ จังหวัดศรีสะเกษ 3) เพื่อนำเสนอผลการใช้แผนยุทธศาสตร์การพัฒนาแหล่งน้ำเพื่อการเกษตร โดยสันตินวัตกรรม บนพื้นที่ลุ่มน้ำตำบลสวาย อำเภอปรางค์กู่ จังหวัดศรีสะเกษ เครื่องมือวิจัย ได้แก่ การสัมภาษณ์เชิงลึก วิเคราะห์ชุมชนด้วยเทคนิค SOAR การสังเกตการณ์ การสนทนากลุ่ม การประชุมปฏิบัติการอย่างมีส่วนร่วมและสร้างสรรค์ (AIC) กลุ่มเป้าหมายสำคัญ เป็นผู้นำและสมาชิกชุมชน จำนวน 33 คน วิเคราะห์ผลเชิงคุณภาพ

ผลการศึกษาพบว่า    

1. พื้นที่ลุ่มน้ำตำบลสวาย เป็นรอยต่อระหว่างจังหวัดศรีสะเกษ และจังหวัดสุรินทร์ มีปัญหาการขาดแคลนน้ำเนื่องจากภัยแล้งในช่วง ๙ เดือน ทำให้น้ำเพื่อการเกษตรมีใช้เพียง ๓ เดือน และไม่เพียงพอต่อความต้องการของเกษตรกรในพื้นที่ ส่วนใหญ่ทำนาปีละ ๒ ครั้ง สาเหตุที่ทำให้การแก้ปัญหาการขาดแคลนน้ำที่ผ่านมายังไม่สัมฤทธิ์ผล คือ การขาดการมีส่วนร่วมของผู้เกี่ยวข้องทุกภาคส่วน ชุมชนขาดความรู้และข้อมูลสำคัญในการแก้ปัญหาอย่างเป็นระบบ

2. หลักในการจัดทำแผนยุทธศาสตร์การพัฒนาแหล่งน้ำเพื่อการเกษตร ประกอบด้วย การมองเป้าหมายร่วม (Ends) การมีเครื่องมือหรือวิธีการที่จะมาช่วยวิเคราะห์ (Means) และการร่วมกำหนดหนทางที่จะทำให้ถึงเป้าหมายรวม (Ways) การจัดทำแผนยุทธศาสตร์การพัฒนาแหล่งน้ำเพื่อการเกษตรโดยสันตินวัตกรรม คือ กระบวนการจัดทำแผนยุทธศาสตร์ตามหลักการ 3 คือ Ends-Means-Ways โดยมีพุทธสันติวิธีเป็นฐาน ได้แก่ หลักสาราณียธรรมและหลักอปริหานิยธรรมพร้อมหลักธรรมที่เกื้อหนุนในการแสวงหาข้อมูลและแก้ปัญหาด้วยปัญญา โดยให้ผู้เกี่ยวข้องได้มีส่วนร่วมในการแก้ปัญหาตั้งแต่ต้นน้ำถึงปลายน้ำ ผ่านการลงมือปฏิบัติและมีพี่เลี้ยงที่มีประสบการณ์มาถ่ายทอดแนะนำ ทำให้เกิดแผนยุทธศาสตร์ที่มาจากแรงบันดาลใจร่วมในการแก้ปัญหาอย่างเป็นระบบเพื่อให้บรรลุวิสัยทัศน์และพันธกิจที่วางไว้ร่วมกันก่อให้เกิดความสามัคคีในชุมชน

3. ผลการใช้แผนยุทธศาสตร์การพัฒนาแหล่งน้ำเพื่อการเกษตรโดยสันตินวัตกรรม เกิดกลไกในการขับเคลื่อนวิสัยทัศน์และพันธกิจให้บรรลุเป้าหมาย ด้วยการจัดตั้งคณะกรรมการบริหารจัดการน้ำที่มาจากผู้นำที่มีความเห็นชอบร่วมกันบนหลักการจัดการน้ำที่ถูกต้อง ส่งผลไปสู่การสร้างความเข้าใจที่ถูกต้องร่วมกันของชุมชนในการแก้ปัญหาน้ำที่เปลี่ยนจากมุม “ตัวเรา” เป็น “พวกเรา” ได้“ชุดความคิดที่มีการวิเคราะห์อย่างเป็นระบบ 360 องศา” โดยชุมชนมีวิสัยทัศน์ทิศทางเดียวกันคือ การทำให้แหล่งน้ำมีใช้พอเพียง และชุมชนมีชีวิตความเป็นอยู่ที่ดี

องค์ความรู้จากการวิจัย คือ Peace Water Drop หรือ หยดน้ำแห่งสันติภาพ โดยมี Kal – Led - Com ตาน้ำสร้างพลังการเปลี่ยนแปลง E-M-W พลังขับเคลื่อนที่มีทิศทาง โดยมี WATER สายธารแห่งธรรม โอบอุ้มหยดน้ำแห่งสันติภาพ

บทคัดย่อภาษาอังกฤษ

The study used a participatory action research with the following objectives: 1) to investigate water scarcity problems as well as agricultural water demand in the Sawai Subdistrict Watershed area, Prangku District, Sisaket Province; 2) to investigate the strategic plans for water resource development and the strategic plans for agricultural water resource development through peace innovation in the Sawai Subdistrict Watershed area, Prangku District, Sisaket Province; and 3) to present the results of the strategic plans for agricultural water resource development through peace innovation in the Sawai Subdistrict Watershed area, Prangku District, Sisaket Province. The research tools included in-depth interview, SOAR method, participant observation, focus group discussion, and learning exchange activities with AIC techniques. The target group included 33 community leaders and members. The obtained data were analyzed by way of qualitative analysis.

            From the study, the following results are found:

            1) The Sawai Subdistrict Watershed area, the border between Sisaket and Surin provinces, has experienced water scarcity due to drought over the last nine months; as a result, agricultural water is only available for three months and is insufficient to meet the needs of the area's farmers, who farm twice a year. There have been many attempts in solving water scarcity problems, but they were unsuccessful due to a lack of participation from every sector, the community lacks knowledge and information in solving problems as a systematic approach.

            2) The strategic plans for agricultural water resource development consist of three principles: sharing the mutual goals (Ends), having tools or methods to analyze (Means), and determining the ways to achieve the collective goals (Ways). These strategic plans are based on the Buddhist peaceful means which are: Sāraṇīyadhamma (the Six States of Conciliation) and Aparihāniyadhamma (Seven Conditions of Welfare) as well as other dhammas that encourage people to seek out knowledge and solve problems through wisdom. People who are responsible for solving problems should be involved from the start to the end, take action, and have access to experienced mentors who can offer advice. This will lead to the strategic plan based on systematic problem solving in order to realize shared visions and missions, resulting in community unity.

            3) The use of strategic plans to develop agricultural water resources through peace innovation establishes a mechanism for achieving goals through driving vision and mission, which leads to the formation of a water management committee. The committee is made up of leaders who have shared perspectives on proper water management, which can lead to community cooperation in resolving water problems, changing from “I” to “We”. Furthermore, a "360-degree systematic idea analysis" is obtained in which the community has vision in the same direction, which is to have enough water sources and a good livelihood of people in the community.

The body of knowledge gained from the study is called “Peace Water Drop”, with Kal-Led-Com empowering the change, E-M-W driving the power with direction, and WATER is used as a metaphor for the Dhamma which is the stream embracing the drop of peace.

รายการไฟล์