บทคัดย่อภาษาไทย

          ดุษฎีนิพนธ์นี้ มีวัตถุประสงค์ 3 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษาบริบทและสภาพปัญหาด้านความสุข ของบุคลากระทรวงสาธารณสุข 2) เพื่อสร้างพื้นที่วัฒนธรรมแห่งความสุข ของบุคลากรกระทรวงสาธารณสุข โดยกระบวนการมีส่วนร่วมและหลักพุทธสันติวิธี 3) เพื่อนำเสนอกระบวนการสันตินวัตกรรมการสร้างเสริมวัฒนธรรมแห่งความสุขของบุคลากร กระทรวงสาธารณสุข โดยใช้รูปแบบการวิจัยเชิงปฏิบัติการอย่างมีส่วนร่วม (Participatory Action Research) เครื่องมือวิจัยที่ใช้ ได้แก่ การสัมภาษณ์เชิงลึก การสังเกตการณ์อย่างมีส่วนร่วม การสนทนากลุ่ม เทคนิค A-I-C การประชุมแบบมีส่วนร่วมอย่างสร้างสรรค์ (Appreciation-Influence-Control) การร่วมสะท้อนกิจกรรมด้วยเทคนิค AAR (After Action Review) การออกแบบการจัดกิจกรรมมี 4 ระยะ การประเมินผลโดยวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพ

         ผลการศึกษาวิจัยพบว่า

        สภาพความสุขของบุคลากรกองบริหารการสาธารณสุขมีระดับความสุขที่ยังไม่บรรลุผลตามตัวชี้วัดองค์กร (Happinometer)  3 ด้าน คือ ด้านสมดุลชีวิตกับการทำงาน ด้านสุขภาพการเงินดี ด้านผ่อนคลายดี สาเหตุที่บุคลากรยังไม่มีความสุขเนื่องจาก สภาพแวดล้อมการทำงานไม่เอื้ออำนวยให้เจ้าหน้าที่มีปฏิสัมพันธ์กัน บรรยากาศการทำงานที่มีความเครียด  ความรู้สึกถึงความไม่เท่าเทียมกัน การมีทัศนคติการดำเนินชีวิตในด้านลบ ต้องการความสุขที่เป็นปัจจัยภายนอกที่องค์กรอาจมีข้อจำกัดในการตอบสนองได้ไม่ทั่วถึง และตลอดจนการรับรู้เรื่องความไม่เป็นธรรมในการเลื่อนระดับในตำแหน่งสูงขึ้น

          การสร้างพื้นที่วัฒนธรรมแห่งความสุข ของบุคลากรกระทรวงสาธารณสุข โดยกระบวนการมีส่วนร่วมและหลักพุทธสันติวิธี พบว่า บุคลากรเห็นว่าวัฒนธรรมแห่งความสุข เป็นเรื่องของความสุขภายใน ที่ทุกคนสามารถร่วมสร้างให้เกิดขึ้นได้ โดยใช้การมีส่วนร่วมและการนำหลักพุทธสันติวิธีมาสร้างเสริมความสุข สำหรับในระดับบุคคลคือ หลักอิทธิบาท 4 เป็นจุดเริ่มต้นที่บุคลากรสามารถทำให้เกิดขึ้นได้ด้วยตนเอง และหลักสาราณียธรรม 6 เป็นการขยายพื้นที่ความสุขของกลุ่มคนที่มีความเห็นร่วมกัน และการร่วมกลุ่มด้วยความรักเมตตาปรารถนาดีต่อกันทั้งกาย วาจา ใจ การแบ่งปัน เอื้อเฟื้อ รวมถึงการรู้จักให้อภัย

         กระบวนการสันตินวัตกรรมการสร้างเสริมวัฒนธรรมแห่งความสุขของบุคลากร กระทรวงสาธารณสุข มี 4 ระยะ คือ ระยะที่ 1 รดน้ำเมล็ดพันธุ์ ระยะที่ 2 การบ่มเพาะเมล็ดพันธุ์ ระยะที่ ๓ การผลิดอกออกผล ระยะที่ 4 การแผ่กิ่งก้านสาขา ผลที่เกิดขึ้นกับอาสากองบริหารการสาธารณสุข วัฒนธรรมแห่งความสุข ๔ ด้าน ได้แก่ 1) พัฒนากายเป็นสุข คือ มีสุขภาพดี มีความสัมพันธ์ที่ดีกับสิ่งแวดล้อม อย่างเป็นธรรมชาติ 2) พัฒนาด้านสังคมเป็นสุข คือ รักษาศีล มีเมตตากรุณาต่อสรรพชีวิต มีจิตสาธารณะ รักษาวินัยในการอยู่ร่วมกัน 3) พัฒนาด้านจิตเป็นสุข คือ  พึงพอใจในชีวิตที่เป็นอยู่ ควบคุมอารมณ์ได้ดี ปฏิบัติสมาธิภาวนา 4) พัฒนาด้านปัญญาเป็นสุข คือ ให้อภัยอย่างไม่มีเงื่อนไข แก้ปัญหาเฉพาะหน้าได้ดี มีความสุข สงบ ในชีวิต  

        องค์ความรู้ใหม่ในงานวิจัย พบว่า สันตินวัตกรรมการสร้างเสริมวัฒนธรรมแห่งความสุข ของบุคลากรกระทรวงสาธารณสุข ประกอบด้วย 4 องค์ประกอบคือ 1. P – Peace (Volunteers recruitment to join up) การค้นหาคนที่มีต้นทุนความดี เพื่อให้เกิดแรงจูงใจในการสร้างเสริมกระบวนการมีส่วนร่วม 2. H – Hearing (Join to hearing opinions)ร่วมกันการทำงานเป็นทีมด้วยความสามัคคี  3.D – (Developing) เฝ้าติดตามผลประเมิน ตรวจ ปรับปรุง ทำซ้ำ พัฒนากระบวนการปฏิสัมพันธ์อันดี 4.B –Branching (Expand to join with networking) การมีส่วนร่วมในการทบทวนปัญหา อุปสรรค ผลการดำเนินการในกระบวนการสร้างเสริมความสุข ทุกขั้นตอน ผลที่ได้รับ เป็นความสุขที่แท้จริง ด้วยการมีความสุขจากการมีสติ

บทคัดย่อภาษาอังกฤษ

This dissertation is of 3 objectives: 1) to study the context and state of problems of happiness of personnel of the Ministry of Public Health, 2) to build the area of culture of happiness of personnel of the Ministry of Public Health by the process of having participation and principles of Buddhist peaceful means, and 3) to present the process of peace innovation for enhancing the culture of happiness for personnel of the Ministry of Public Health.  It is by using participatory action research; the research tools are in-depth interview, participatory observation, focus group discussion, AIC technique of creatively participatory meeting (Appreciation-Influence-Control), and AAR technique of participatory activity reflection.  The activity design is of 4 phases; the evaluation is by qualitative information analysis.  

From the research, it is found:

The state of happiness of personnel of the Health Administration Division has not yet reached happiness level according to the organization index (Happinometer) in the 3 aspects of the life balance with working, the good financial health and the good relaxation.   The causes that the working members have not yet been happy are: the working surroundings are unfavorable for staff to interact, the serious working atmosphere, the feeling of unequal status, having negative attitudes of living life, the need of external-factor happiness that the organization may have limitation in thoroughly giving responses, including the perception of the unjust promotion of higher positions.

For the building area of the culture of happiness for personnel at the Ministry of Public Health by the process of participation and principles of Buddhist peaceful means, it is found that the workers see that the culture of happiness is a kind of inner happiness that everyone can mutually build by having participation and bringing peace innovation to enhance happiness; the personal level is of the Four Paths of Accomplishment (Iddhipada) which is the beginning that a person can make it happen by him or herself, and the virtues for a fraternal living (Saraniyadhamma) which is the expansion of the area of happiness among groups of people who have mutual opinions, and the grouping with loving-kindness towards one another through body, speech, mind, sharing, generosity, including forgiving.

For the process of peace innovation for the enhancing the culture of happiness for personnel at   the Ministry of Public Health, there are 4 phases:  the 1st phase is watering seeds, the 2nd phase is incubating seeds, the 3rd phase is blooming for benefits, and the 4th phase is expanding.   Regarding the outcome arises to the volunteers of the Health Administration Division,  the 4 aspects of happiness culture are 1) developing a happy body: having good health and naturally having good relations to surroundings, 2) developing a happy society: holding precepts, having loving-kindness to all beings, having a public mind, and keeping disciplines in living together, 3) developing happy mind: being satisfied with the life as it is, being good in controlling emotions and practicing concentration and meditation, and 4) developing happy wisdom: forgiving without condition, being good at facing problems and having happiness and peace in life.

In this research, it is found the new body of knowledge: peace innovation for enhancing the culture of happiness for personnel of the Ministry of Public Health composes of 1. P - Peace (Volunteers Recruitment to join up): the search for the good persons for having inspiration in building participatory process,2. H - Hearing (Join to hearing opinions): joining to work with unity, 3. D - Developing: keep following up the results of the evaluation, checking, adjusting, repeating, and developing for the good interaction, and 4. B - Branching (Expand to join with networking): the participation in reviewing problems, threats, action-outcome in every step of the process of enhancing happiness; the received outcome is the true happiness by having happiness from having mindfulness.

รายการไฟล์