บทคัดย่อภาษาไทย

งานดุษฎีนิพนธ์นี้เป็นการศึกษาวิจัยเรื่อง “กระบวนการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทโดยพุทธสันติวิธี : ศึกษาเฉพาะกรณีศาลแพ่ง” มีวัตถุประสงค์ 3 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษาวิเคราะห์สภาพปัญหา บริบท ความจำเป็น และแนวคิดทฤษฎีกระบวนการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทตามศาสตร์สมัยใหม่  2) เพื่อศึกษาวิเคราะห์หลักพุทธสันติวิธีที่เอื้อต่อกระบวนการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท 3) เพื่อนำเสนอกระบวนการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทโดยพุทธสันติวิธี ศึกษาเฉพาะกรณีศาลแพ่ง เป็นการวิจัยตามกรอบของอริยสัจโมเดลตามแนวทางของบันได 9 ขั้น(Action Research)  แบบลงภาคสนามโดยการศึกษาเอกสารและการสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth Interview) กลุ่มผู้ให้ข้อมูลสำคัญ (Key informants)

ผลการวิจัยพบว่า:

1) สภาพปัญหาของกระบวนการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทสอดรับกับผู้ประนีประนอมประจำศาลแพ่ง พบว่า 1. บางส่วนวางตัวไม่เป็นกลางในการทำหน้าที่ 2. บางส่วนไม่มีความรู้ความเชี่ยวชาญในเกี่ยวกับคดีที่ไกล่เกลี่ย 3. บางส่วนมีอคติในคดีที่ไกล่เกลี่ย 4. บางส่วนมีการใช้อารมณ์การสื่อสารด้วยคำพูดที่รุนแรงในการไกล่เกลี่ย 5. บางส่วนขาดความรับผิดชอบต่อกระบวนการไกล่เกลี่ย 6. บางส่วนขาดทักษะการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทแบบพุทธบูรณาการ ส่งผลต่อปัญหากระบวนการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทของศาลแพ่ง ประกอบด้วย 1. คู่ความทั้งสองฝ่ายไม่ประสงค์ไกล่เกลี่ย ไม่มีสภาพบังคับต้องขึ้นกับความยินยอมของทั้งสองฝ่าย 2. ผู้ประนีประนอมประจำศาลบางส่วนยังขาดทักษะความเชี่ยวชาญในการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท ขาดหลักธรรมที่สามารถใช้ในการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท 3. ทนายความของทั้งสองฝ่ายมุ่งรักษาผลประโยชน์ของคู่ความ  4. การจัดทำบันทึกข้อตกลง ผู้ไกล่เกลี่ยจัดทำหน้าที่เขียนบันทึกข้อตกลงด้วยตนเอง มีบางส่วนวางตนไม่เหมาะสม คู่ความขาดความเชื่อถือ

2) หลักพุทธสันติวิธีที่เอื้อต่อกระบวนการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทโดยพุทธสันติวิธีของศาลแพ่ง ประกอบด้วย 1. ขั้นทุกข์ (วิเคราะห์ประเด็นความขัดแย้ง) ต้องสามารถวิเคราะห์ประเด็นความขัดแย้งลักษณะใด 2. ขั้นสมุทัย (วิเคราะห์สาเหตุความขัดแย้ง) ต้องสามารถวิเคราะห์สาเหตุของความขัดแย้งที่เป็นสามารถที่อยู่ใต้ภูเขาน้ำแข็งมีสาเหตุมาจากอะไร 3. ขั้นนิโรธ (วางเป้าหมายของการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท) ต้องมีทักษะในการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทโดยวางเป้าหมายหาข้อยุติข้อขัดแย้ง 4. ขั้นมรรค (วิธีการของการไกลี่ยเกลี่ยข้อพิพาท) มีวิธีการในการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทโดยใช้แนวทางของบันได 9 ขั้นในการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทมุ่งรักษาความสัมพันธ์ คดีจบใจจบมีการขอโทษกันอย่างจริงจัง 

3) กระบวนการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทโดยพุทธสันติวิธี ศึกษากรณีเฉพาะศาลแพ่ง โดย        ผู้ประนีประนอมต้องมีคุณลักษณะ ประกอบด้วย 1) Mindset มีทัศนคติที่ดี มีสัมมาทิฐิมีความเห็นที่ถูกต้องมีศรัทธาในการทำหน้าที่ 2) Knowledge มีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับกระบวนการไกล่เกลี่ยข้อพิพาททางแพ่ง เกี่ยวกับกฎหมาย และจิตวิทยาการสื่อสาร 3) Skill มีทักษะภายในและทักษะภายนอก มีวุฒิภาวะสามารถควบคุมอารมณ์ของตนเองได้ มีความเป็นกลาง ไม่ใช้อำนาจเหนือในการหาทางออกของความขัดแย้ง  มีทักษะการสื่อสาร ทักษะการฟัง ทักษะการตั้งคำถาม ทักษะการเป็นโค้ช 4)Inner Peace มีสันติภายในเป็นบุคคลที่มีความเย็น มีความนุ่มนวล มีความสุภาพ สามารถควบคุมบริหารจัดการอารมณ์ได้เป็นอย่างดี  โดยกระบวนการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทโดยพุทธสันติวิธีตามแนวทางของอริยสัจ 4 ประกอบด้วย 1) Mindfulness สติให้พร้อมสรรพ 2) Empathic Companion ดับอารมณ์คู่กรณี 3) Deep Listening เน้นฟังลึกซึ้ง 4) Instance Analysis ตรึงให้อยู่ในประเด็น 5) Appropriate Thinking เข็ญวิธีการให้สอดรับ 6)Thinking Wisely ปรับทัศนคติให้เทียบเท่า 7) Interest Findingดึงเข้าสู่จุดสนใจ 8) Option Creating ให้ทางเลือกเพิ่ม และ          9) New Relationship Building เสริมสร้างความสัมพันธ์  โดยสุดท้ายของกระบวนการไกล่เกลี่ย   ข้อพิพาทโดยพุทธสันติวิธีของศาลแพ่งต้อง “คดีจบ ใจจบ” รักษาความสัมพันธ์ของคู่กรณี

บทคัดย่อภาษาอังกฤษ

The study entitled “Dispute Mediation Process by Buddhist Peaceful Means: A Case Study of Civil Court” consisted of the following objectives: 1) to analyze problems, context, needs, and concepts relevant to dispute mediation based on modern science; 2) to examine the Buddhist peaceful means conducive to dispute mediation; and 3) to present dispute mediation process by Buddhist peaceful means on a case study of civil court. The study employed an action research. The tools were developed based on Ariyasacca (the four noble truths) model under 9-step framework.

From the study, the following results are found:

1) The following are problems with the dispute mediation process associated with mediators in civil court: (1) Some mediators are not neutral in carrying out their duties; (2) Some mediators lack knowledge or expertise regarding the mediation case; (3) Some mediators are biased regarding the mediation case; (4) Some mediators use emotions to communicate, resulting in violent words in mediation; (5) Some mediators lack process responsibility; and (6) Some mediators lack skills in the mediation process based on Buddhist integration. All of these lead to problems with dispute mediation process of the civil court, as follows: (1) Both parties to the conflict do not want to mediate as it is not compulsory, and the mediation must be agreed upon by both parties; (2) Some court mediators still lack skills and expertise in dispute mediation, as well as the Dhamma to use in dispute mediation; (3) Lawyers of both sides aim to protect the interests of their parties; and (4) Mediators write an agreement by themselves, in which some do not behave appropriately and some lack reliability.

2) The Buddhist peaceful means conducive to dispute mediation of the civil court include the following: (1) Dukkha, in which mediators must analyze the nature of conflict; (2) Samudaya, in which mediators must analyze the causes of conflict; (3) Nirodha, in which mediators must have dispute mediation skills by setting conflict resolution goals; and (4) Magga, in which mediators should follow the 9-step framework in dispute mediation with the goal of rebuilding the relationship such that both parties are sorry to one another when the case is finished.

3) The dispute mediation process by Buddhist peaceful means on a case study of the civil court requires mediators with the following traits: (1) Mindset, in which mediators have positive attitude, right view, and confidence in performing the duties; (2) Knowledge, in which mediators have knowledge and understanding of the civil dispute mediation process in terms of laws and communication psychology; (3) Skills, in which mediators possess both internal and external skills, as well as the maturity to control their emotions, remain neutral, avoid using dominant power to resolve conflict, and employ communication, questioning, and coaching skills; and (4) Inner peace, in which mediators have inner peace, gentleness, politeness, and the ability to control their emotions. The dispute mediation process based on Ariyasacca (the four noble truths) comprises: (1) Mindfulness; (2) Empathetic companion; (3) Deep listening; (4) Issue analysis; (5) Appropriate thinking; (6) Thinking wisely; (7) Interest finding; (8) Option creation; and (9) New relationship building. Most importantly, at the end of the dispute mediation process by Buddhist peaceful means of the civil court, the relationship of both parties to the conflict must still be restored and maintained.

รายการไฟล์