บทคัดย่อภาษาไทย

การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการ (Action research) โดย มีวัตถุประสงค์ ดังนี้ คือ 1) เพื่อศึกษาบริบท สภาพปัญหา ของวัดใหม่ (ยายแป้น) ด้านการบริหารจัดการ สิ่งแวดล้อม          ตามความต้องการจำเป็นของชุมชนเมือง และแนวคิดทฤษฎี การบริหารจัดการสิ่งแวดล้อมตามหลักวิทยาการสมัยใหม่ 2) เพื่อศึกษาหลักพุทธสันติวิธีที่เอื้อต่อการบริหารจัดการสิ่งแวดล้อมในวัด       ตามความต้องการจำเป็นของชุมชนเมืองโดยใช้พลังบวรเป็นฐาน 3) เพื่อพัฒนาและทดสอบวิธีการบริหารจัดการสิ่งแวดล้อมในวัดตามความต้องการจำเป็นของชุมชนเมืองโดยใช้พลังบวรเป็นฐาน        โดยผู้วิจัยใช้การสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth Interview)  กลุ่มผู้ให้ข้อมูลสำคัญทั้ง 4 ด้าน จำนวน 19 รูป/คน คือ 1) กลุ่มผู้ให้ข้อมูลสำคัญในพื้นที่ จำนวน 8 รูป/คน 2) กลุ่มผู้ให้ข้อมูลสำคัญในหน่วยงานภาครัฐ จำนวน 2 ท่าน 3) กลุ่มผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้าน จำนวน 3 รูป/คน  4) กลุ่มผู้ให้ข้อมูลสำคัญ    ในวัดต้นแบบในการจัดการสิ่งแวดล้อมภานในวัด จำนวน 6 ท่าน

ผลการศึกษาพบว่า

1) สภาพทั่วไปของวัดใหม่ (ยายแป้น) เป็นวัดราษฎร์เล็ก ๆ ในชุมชนบางกอกน้อย  สภาพแวดล้อมภายในวัดไม่เอื้อต่อการปฏิบัติกิจกรรมทางศาสนาเท่าที่ควร  มีปัญหาด้านทิ้งขยะ       มูลฝอย และมูลสัตว์ไม่เป็นที่เป็นทาง  ยากต่อการกำจัด เกิดการหมักหมม มีกลิ่นอันไม่พึงประสงค์ ภายใต้ที่พักอาศัยของชาวบ้านในชุมชนที่ลุกล้ำเข้ามาสร้างบ้านพักอย่างไม่มีระเบียบ  แสงสว่าง        ไม่เพียงพอ การจราจรในวัดไม่เป็นระเบียบ ที่จอดรถไม่เป็นสัดส่วน มีรถที่ไม่สามารถใช้การได้จอด         ทิ้งไว้เป็นระยะเวลานาน  ระบบสุขอนามัยไม่ดี เครื่องสุขภัณฑ์ในห้องน้ำ ห้องสุขาเสื่อมโทรม            ไม่สามารถใช้การได้ดี ขาดการดูแลต้องปิด งดใช้บางส่วน มีความจำเป็นต้องพัฒนาวัดให้เป็นพื้นที่     สีเขียว เพื่อให้ญาติโยมโดยรอบวัด มาร่วมกิจกรรมทำบุญ ถือศีล ปฏิบัติธรรม  ตอบโจทย์             ความต้องการของชุมชน ต่อการใช้ประโยชน์ในศาสนสถานแห่งนี้อย่างคุ้มค่า

2) หลักพุทธสันติวิธีที่เอื้อต่อการบริหารจัดการสิ่งแวดล้อมในวัดตามความต้องการจำเป็นของชุมชนเมืองโดยใช้พลังบวรเป็นฐาน เป็นการบูรณาการสหวิชาการ 3 ส่วน ประกอบด้วย             1) หลักการบริหารจัดการคุณภาพของเดมมิงส์ คือ วางแผน  ปฏิบัติ   ติดตามผล  และดำเนินการต่อ  2) หลักการจัดการสิ่งแวดล้อมแบบมีส่วนร่วมด้วย บ้าน วัด  ราชการ  3) หลักพุทธธรรมที่สนับสนุนคือ สัปปายะ 4 ประกอบด้วย อาวาสสัปปายะ อาหารสัปปายะ ธัมมะสัปปายะ ปุคคลสัปปายะ และ หลักปธาน 4 ประกอบด้วย สังวรปธาน ปหานปธาน  ภาวนาปธาน  อนุรักขปธาน   บูรณาการไปสู่ กระบวนการบริหารจัดการสิ่งแวดล้อมในวัด

3) การพัฒนาวิธีการบริหารจัดการสิ่งแวดล้อมในวัดตามความต้องการจำเป็นของชุมชนเมืองโดยใช้พลังบวรเป็นฐาน ใช้กระบวนการบริหาร 4 ขั้นตอนของเดมิ่งส์เป็นฐาน คือ                    1) การวางแผน (Planning) แบบมีส่วนร่วมของชุมชน (บวร)  จัดประชุมกำหนดรูปแบบ                การปฏิบัติการ จัดหมวดหมู่สิ่งแวดล้อมภายในวัดที่ต้องพัฒนาปรับปรุง จัดแบ่งหน้าที่รับผิดชอบ         ให้สอดคล้องกับองค์กร และบุคคลที่มาร่วม พัฒนาความพร้อมของบุคคลสัปปายะ เตรียมวัสุดอุปกรณ์  กำหนดวัน ระยะเวลาดำเนินการ 2) ลงมือปฏิบัติตามแผนที่กำหนด (Doing)  พัฒนาสัปปายะ       ด้านอาวาสสิ่งแวดล้อมทั่วบริเวณ 3) กำกับติดตามการปฏิบัติงานพัฒนาให้บรรลุตามแผน ตรวจสอบ             ความบกพร่อง และปรับปรุงแก้ไขให้งานลุล่วงตามลำดับ (Checking)  4) ลงมือดำเนินการ           อย่างต่อเนื่องจนสำเร็จ (Acting) การทดสอบวิธีการบริหารจัดการสิ่งแวดล้อมในวัดตามความต้องการจำเป็นของชุมชนเมืองโดยใช้พลังบวรเป็นฐาน เป็นการตรวจสอบความสำเร็จของการบริหารจัดการสิ่งแวดล้อม เป็น 2 ระยะ คือ ระยะแรกเปรียบเทียบสภาพแวดล้อมของวัด ก่อนลงมือพัฒนา           กับสภาพแวดล้อมของวัดหลังจากการดำเนินการพัฒนาแล้ว พบว่าสิ่งแวดล้อมของวัด ได้รับการพัฒนาสำเร็จทุกด้านตามที่กำหนดไว้ในแผน  และระยะที่ 2 ใช้แบบประเมินความพึงพอใจที่มี                    ต่อสภาพแวดล้อมของผู้มาใช้บริการในวัด พบว่าผู้มาใช้บริการ มีความพึงพอใจอยู่ในระดับมากทุกด้าน  คือ อาวาสสัปปายะ  อาหารสัปปายะ  ปุคลสัปปายะ และ ธัมมะสัปปายะ

รูปแบบการบริหารจัดการสิ่งแวดล้อมในวัดใหม่ (ยายแป้น) โดยใช้พลังบวรเป็นฐาน              โดยชุมชนรอบวัดร่วมกับพระเณรในวัดใหม่ (ยายแป้น) เป็นการสร้างความร่วมมือ สมานสามัคคี ทำให้เกิดกัลยาณมิตรที่ดี เกิดโมเดล “อารามจีรังคสถาน”(Sustainable Aram model) ที่เป็นองค์ความรู้ใหม่จากการวิจัย ตามกระบวนการดังนี้ 1) สื่อสาร เกิดการสื่อสารที่เข้าใจจุดประสงค์ที่จะร่วมกันพัฒนาวัด 2) สร้างเสริม คือผลที่เกิดการสร้างในสิ่งจำเป็นให้มีขึ้น 3) สะสาง คือ เกิดการร่วมมือกันแก้ไขในสิ่งที่มีอยู่ให้สำเร็จใช้งานได้เต็มความสามารถที่ใช้ได้ 4) สะอาด คือสร้างอุปนิสัยให้เกิดจิตสำนึกถึงการรักษาความสะอาดอย่างยั่งยืน 5) สะดวก คือสร้างอุปนิสัยให้มีระเบียบ เก็บของ         ให้เป็นที่เมื่อจะหยิบใช้ก็ทำได้โดยง่าย 6) สมบูรณ์ คือเกิดความพร้อมและสมบูรณ์ 7) สืบสาน คือ            การถ่ายทอดให้คนรุ่นเดิมเกิดความตระหนัก ปฏิบัติและส่งต่อรุ่นต่อ ๆ ไป 8) สันติ คือเมื่อทุกอย่างเรียบร้อย เป็นระเบียบตามความต้องการจำเป็นของชุมชนเมือง ผู้อยู่อาศัยก็จะเกิดความสันติสุข

บทคัดย่อภาษาอังกฤษ

The study employed an action research method with the following objectives: 1) to investigate the context and problems of environmental management at Wat Mai Yai Paen in relation to the needs of urban communities, as well as concepts of environmental management based on modern science; 2) to explore the Buddhist peaceful means conductive to environmental management in temples based on ‘Bowon’ synergy to meet the needs of urban communities; and 3) to develop and test the methods for environmental management in temples based on ‘Bowon’ synergy to meet the needs of urban communities. The study used in-depth interview to collect data with 19 key informants in four areas which were: 1) 8 key informants in the areas; 2) 2 key informants in governmental sectors; 3) 3 specific experts; and 4) 6 key informants on environmental management in model temples. The data collected were used to plan and create environmental management, which was then followed by monitoring and assessment until the established objectives were met.

            From the study, the following results are found:

1) Wat Mai Yai Paen is a small common temple in the Bangkok-noi community where the environment inside the temple does not support religious activities due to problems with the dumping of wastes and manure in inappropriate places that are difficult to dispose of and the pile up of wastes causes an unpleasant odor. Furthermore, the villagers' homes are not in order, the temple lacks enough lighting, and traffic within the temple is disorderly; the parking lot within the temple is not proportionate, with useless cars that have been parked there for a long time. The sanitary system is inadequate in terms of sanitary products, and toilets, which some of them must be refrained from using. There is a need to develop the temple as a green space so that people in the nearby area can participate in activities such as making merit, precept observance, and meditation. All of this will correspond to the needs of the community, allowing them to properly utilize this sacred space.

                 2) The Buddhist peaceful means conducive to environmental management in temples based on ‘Bowon’ synergy to meet the needs of urban communities must integrate the multidisciplinary in three components, as follows: (1) Quality management based on Deming Cycle including planning, doing, checking, and acting; (2) Environmental management through a partnership between the village, temple, and government sector (Bowon); and (3) ‘Sappāya’ (four suitable conditions) including āvāsa-sappāya (suitable abode), āhārn-sappāya (suitable food), dhamma-sappāya (suitable dhamma), puggala-sappāya (suitable person), as well as Padhāna (four efforts) including Saṃvara-padhāna (the effort to prevent), Pahāna-padhāna (the effort to abandon), Bhāvanā-padhāna (the effort to develop), and Anurakkhanā-padhāna (the effort to maintain).

                 3) The development of methods for environmental management in temples based on ‘Bowon’ synergy to meet the needs of urban communities employs Deming Cycle as a base: (1) Planning with the participation of 'Bowon' by identifying action plans, categorizing the environment within the temple that needs to be improved, assigning responsibilities in accordance with participating organizations and individuals, developing the readiness of suitable people, preparing equipment, and identifying days and times of operation; (2) Doing the set plans by developing abode and the nearby environment; (3) Checking the development operation to ensure that it meets the plan, identifying errors and improving it; and (4) Acting continuously until achieving accomplishment. The testing of environmental management methods in temples based on 'Bowon' synergy to meet the needs of urban communities is divided into two stages: the first stage is to compare the temple environment before and after development, with the outcome revealing that the development is completed in all aspects as specified in the plan; while the second stage is to employ the satisfaction assessment toward environment by those who use the service of the temple, with the outcome revealing that they are satisfied at a high level in all aspects, which are āvāsa-sappāya, āhārn-sappāya, puggala-sappāya and dhamma-sappāya.

            A model of environmental management inside Wat Mai Yai Paen based on ‘Bowon’ synergy has been used by surrounding communities of the temple, as well as monks and novices inside the temple. This is a method of fostering collaboration and unity, which leads to good friendship. The said model is called ‘Sustainable Aram Model’ with the following process: (1) Communicating the goals of temple development; (2) Enhancement, which is the result of constructing those that are required; (3) Solving, which results from collaboration to enhance existing items so that they may be used again; (4) Cleaning by making it a habit and raising awareness; (5) Convenience by being disciplined as well as keeping things in order so that they are easy to utilize when needed; (6) Wholeness, which results from being prepared and whole; (7) Inheritance by encouraging the old generation to transfer to the new generations; and (8) Peace as in when everything is in order and responds to the needs of the urban communities, residents will be peaceful and happy.

รายการไฟล์