บทคัดย่อภาษาไทย

           ดุษฎีนิพนธ์นี้ มีวัตถุประสงค์ 3 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษาแนวคิดการรักษาโรคในพระพุทธศาสนา 2) เพื่อศึกษาวิธีการบำบัดโรคของชุมชน ตำบลสวนดอก อำเภอเมือง จังหวัดลำปาง 3) เพื่อเสนอแนวทางการประยุกต์ใช้หลักพุทธธรรมในการบำบัดโรค ตามยุควิถีใหม่ เป็นวิจัยเชิงคุณภาพประกอบด้วยการวิจัยเอกสารผสมกับการสัมภาษณ์ผู้ให้ข้อมูลสำคัญจำนวน 14 รูป/คน จากพื้นที่การวิจัย ผลการวิจัย พบว่า

            1) แนวคิดการรักษาโรคในพระพุทธศาสนา โรค คือ สิ่งที่เสียดแทงชีวิต ใช้แทนคำว่าทุกข์ ทั้งโรคและทุกข์เป็นสิ่งที่บีบคั้นขัดข้อง และเป็นปัญหาที่ต้องแก้ไขกำจัดออกไป พระพุทธเจ้าทรงจำแนกชนิดของโรคออกเป็น 2 ชนิด คือ โรคทางกาย หมายถึง โรคที่เกิดขึ้นกับร่างกาย ทั้งที่เกิดกับอวัยวะภายในและอวัยวะภายนอก และโรคทางใจ หมายถึง โรคที่เกิดกับจิตใจ ทำให้จิตใจเป็นทุกข์ และเศร้าหมอง วิธีการบำบัดโรคที่มีปรากฏในทางพระพุทธศาสนา  มีความแตกต่างกันตามเหตุปัจจัยที่เข้ามาประกอบ จำแนกออกได้ 3 ประการ คือ  (1) โรคบางโรครักษาหรือไม่รักษาก็ไม่หาย (2) โรคบางโรครักษาหรือไม่รักษาก็หาย (3) โรคบางโรครักษาจึงหาย ไม่รักษาไม่หาย 2) การบำบัดโรคของชุมชน ตำบลสวนดอก อำเภอเมือง จังหวัดลำปาง ก่อให้เกิดความสัมพันธ์ของการบำบัดโรคกับยุควิถีใหม่มี 5 วิธีด้วยกัน คือ  (1) การบำบัดโรคด้วยหมอเมือง ใช้หลักวิชาโหราเวช และการตอกเส้น ในปัจจุบันก่อนทำการรักษา หมอเมืองและผู้ตอกเส้นจะมีการติดป้ายประชาสัมพันธ์สวมใส่แมสในการป้องกันตัวเองและสังคม (2) การบำบัดโรคด้วยยาฝน  (3) การบำบัดโรคด้วยพิธีกรรมปัดเคราะห์ เลาะนาม (4) การบำบัดโรคด้วยพิธีกรรมสืบชะตาต่ออายุ (5) การบำบัดโรคด้วยลานเทวดาเดินเพื่อสุขภาพ โดยที่ชุมชนยึดหลักแห่งการมีการส่วนร่วมในการดูแลสุขภาพกาย สุขภาพใจของคนในชุมชน  3) แนวทางการประยุกต์ใช้หลักพุทธธรรมในการบำบัดโรคตามยุควิถีใหม่  พบ 4 แนวทาง ได้แก่ (1) ใช้หลักปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐาน เน้นฝึกการบริหารจิต ควบคุมกายและใจให้มีสติและเป็นสมาธิ อันจะทำให้ระบบกลไกของร่างกายผ่อนคลายและเรียนรู้การทำงานแต่ละส่วนของร่างกาย (2) ใช้การสร้างความสุขแบบเรียบง่าย  ซึ่งความสุขในแต่ระดับสามารถสร้างได้ด้วยการปฏิบัติตามอริยมรรค  (3)  ใช้การสร้างการทำกรรมดีทั้งแก่ตนเองและส่วนรวมในการบำบัดโรค โดยที่การกระทำดีเกิดจากปัญญาจะส่งเสริมคุณภาพของชีวิตจิตใจให้บริสุทธิ์ ผ่องใส (4) ใช้หลักธรรมในการบำบัดโรค เช่น ภาวนา 4 นิยาม 5 อายุสูตร และศีล 5 เป็นกรอบปฏิบัติ นำพาชีวิตปลอดภัยจากโรคภัยต่าง ๆ ได้เป็นอย่างดี ความสัมพันธ์ของการบำบัดโรคของชุมชนที่หนุนเสริมจุดแข็งท้องถิ่น ภายใต้วิสัยทัศน์ คือ “เมืองลำปางเป็นบ้านที่มีความสุขของทุกคน” มีดังนี้ โครงการประเพณีงานบุญตามรอยศรัทธาไหว้สาอริยสงฆ์เจ้าหลวงพ่อเกษม เขมโก งานตรุษจีนห่างไกลจาก covid-19  การตั้งสโมสรผู้สูงอายุ และแนะนำแนวทางในการปฏิบัติด้านสุขอนามัยป้องกันการแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัส COVID-19

บทคัดย่อภาษาอังกฤษ

            This dissertation is of 3 objectives: 1) to study the concept of disease therapy treatment in Buddhism, 2) to study how to treat disease of the community in Suan Dok Subdistrict, Mueang District, Lampang Province, and 3) to present the guidelines of applying Buddhadhamma into the Disease Therapy in the New Normal Age. It is qualitative research combined by documentary research and in-dept interview with the local 14 key informants. The followings are its results:

             1)  In Buddhism, "disease" refers to: Pain or discomfort, a state of physical disfunction caused by pathogens, illness, or accidents, a state of mental abnormality that causes discomfort or suffering. The methods of treating diseases that arise within the context of Buddhism vary depending on the contributing factors. They can be categorized into three types: Some diseases do not improve whether treated or untreated. Some diseases improve whether treated or untreated. Some diseases improve only with treatment and do not improve if left untreated. 2) The traditional disease treatment in the community of Suandok Subdistrict, Mueang District, Lampang Province, from the research were found the  5 methods as follows: (1) a treatment by a local doctor using the principles of Horaveja and acupuncture, (2) a treatment with rubbing medicine and boiling medicine, (3) a treatment with rituals to ward off misfortune and exorcise evil spirits, (4) a treatment with rituals to extend the long life living, and (5) a treatment with the Devata's courtyard for walking for health in which the community upholds the participatory principle in taking cares the physical and mental health of the communal People. 3. The 4 Guidelines for applying the principles of Buddhism in treating disease according to the New Age were found as follows: (1) By using the principles of Insight meditation, focusing on training the mind to control the body and mind to be mindful and concentrated. This will relax the body's mechanisms and help the body learn how to work each part of the body. (2) By using simple happiness. The particular levels of happiness can be created by following the Noble Eightfold Path. (3) By is performing the good deeds for oneself and their community in disease treatment. The good deeds based on wisdom will promote the quality of life and mind to be pure and bright. (4) By using the Buddhist principles such as the 4 Bhavanas, the 5 Ayusutta, and the 5 precepts, as a practical framework in order to safeguarding life from various diseases and disasters is achieved quite well through the community-based disease management, reinforcing local strengths under the vision that "Lampang is a happy home for everyone." This includes projects such as traditional merit-making ceremonies following the footsteps of venerating the Buddha's relics, led by Luang Pho Kasem Kemako, and the Chinese New Year celebration held far from the impacts of COVID-19. Additionally, establishing clubs for the elderly and providing guidelines for health practices to prevent the spread of the COVID-19 virus were performed.

รายการไฟล์