บทคัดย่อภาษาไทย

การวิจัย “กระบวนการพัฒนาผู้ไกล่เกลี่ยจิตอาสาเพื่อจัดการความขัดแย้งของครอบครัวในชุมชนวัดใหม่ (ยายแป้น) โดยพุทธสันติวิธี” มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษา บริบท สภาพปัญหา ความต้องการจำเป็นต่อกระบวนการพัฒนาผู้ไกล่เกลี่ยจิตอาสาเพื่อจัดการความขัดแย้งของครอบครัวในชุมชนวัดใหม่ (ยายแป้น) 2) เพื่อวิเคราะห์พุทธสันติวิธีที่เอื้อต่อกระบวนการพัฒนาผู้ไกล่เกลี่ยจิตอาสาเพื่อจัดการความขัดแย้งของครอบครัวในชุมชนวัดใหม่ (ยายแป้น) ตามศาสตร์สมัยใหม่ และ 3) เพื่อนำเสนอกระบวนการพัฒนาผู้ไกล่เกลี่ยจิตอาสาเพื่อจัดการความขัดแย้งของครอบครัวในชุมชนวัดใหม่ (ยายแป้น) โดยพุทธสันติวิธี เป็นงานวิจัยเชิงปฏิบัติการ (Action Research) รูปแบบอริยสัจโมเดลภายใต้กรอบการดำเนินการวิจัย 9 ขั้น โดยการศึกษาข้อมูลแบบวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis) มีการสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth Interview) ด้านพระพุทธศาสนา 7 รูป นักวิชาการด้านการไกล่เกลี่ย ด้านหลักสูตรการเรียนการสอน นักจิตวิทยาครอบครัว ผู้นำชุมชน ครู หน่วยงานภาครัฐ จำนวน 12 รูป/คน และผู้ไกล่เกลี่ยจิตอาสาจำนวนกว่า 12 รูป/คน  และผู้เชี่ยวชาญวิพากษ์กระบวนการจำนวน 6 รูป/คน

ผลการวิจัยพบว่า

1) บริบทต่อกระบวนการพัฒนาผู้ไกล่เกลี่ยจิตอาสาเพื่อจัดการความขัดแย้งของครอบครัวในชุมชนวัดใหม่ (ยายแป้น) เป็นชุมชนที่ประกอบด้วยคนหลากหลายอาชีพประกอบด้วย อาชีพรับจ้างทั่วไป ค้าขายเล็ก ๆ น้อย ในชุมชนและภายนอกริมบาทวิถี ประกอบธุรกิจส่วนตัวตั้งแต่ขนาดเล็กไปจนถึงขนาดใหญ่ กลุ่มคนทำงานที่ไปเช้า-เย็นกลับ กลุ่มเด็กเล็กและผู้สูงอายุ ส่วนกลุ่มเยาวชนมีอยู่น้อย แต่ละคนมีวิถีชีวิตที่แตกต่างกันและอยู่ในสภาพของชุมชนแออัด 2) สภาพปัญหา อุปสรรคและความต้องการจำเป็นต่อกระบวนการพัฒนา   ผู้ไกล่เกลี่ยจิตอาสาเพื่อจัดการความขัดแย้งของครอบครัวในชุมชน พบว่า 2.1) การพัฒนาชุมชนถูกขับเคลื่อนด้วยการมีแผนพัฒนาชุมชนและโครงการที่สนับสนุนจากภาครัฐ การจัดกิจกรรมพัฒนาชุมชนและการแจ้งข้อมูลข่าวสาร รวมทั้งการตรวจเยี่ยมชุมชนอยู่เป็นระยะ ๆ 2.2) ความสัมพันธ์ระหว่างชุมชนบ้าน วัด และราชการ ยังมีความสัมพันธ์กันน้อยมาก เนื่องจากยังเป็นต่างฝ่ายต่างขับเคลื่อนงานของตนยังไม่ประสานสอดคล้องไปในทิศทางเดียวกัน 2.3) ชุมชนยังไม่สามารถพึ่งตนเองได้ ยังต้องได้รับการสนับสนุนจากองค์กรภายนอกและภาครัฐ 3) แนวคิด ทฤษฎี เกี่ยวกับกระบวนการพัฒนาผู้ไกล่เกลี่ยจิตอาสาเพื่อจัดการความขัดแย้งของครอบครัวในชุมชน โดยแนวคิดและทฤษฎีที่ได้นำมาพัฒนาเป็นกระบวนการไกล่เกลี่ยจิตอาสา ได้แก่ 3.1) แนวคิดเกี่ยวกับกระบวนการพัฒนาผู้ไกล่เกลี่ย 3.2) กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการพัฒนาผู้ไกล่เกลี่ย 3.3) แนวคิดทฤษฎีการจัดการความขัดแย้ง 3.4) แนวคิดการสื่อสารเพื่อจัดการความขัดแย้ง 3.5) แนวคิดเกี่ยวกับคุณลักษณะและทักษะของผู้ไกล่เกลี่ยจิตอาสา 3.6) แนวคิดเกี่ยวกับจิตวิทยาครอบครัวเพื่อจัดการความขัดแย้ง และ 3.7) แนวคิดเกี่ยวกับคุณลักษณะของผู้ไกล่เกลี่ยจิตอาสา

หลักพุทธธรรมที่เอื้อต่อกระบวนการพัฒนาผู้ไกล่เกลี่ยจิตอาสาเพื่อจัดการความขัดแย้งของครอบครัวในชุมชนวัดใหม่ (ยายแป้น) โดยพุทธสันติวิธี พบว่า 1) หลักธรรมหลักในการพัฒนาผู้ไกล่เกลี่ยจิตอาสา เป็นกระบวนการพัฒนามนุษย์หรือการฝึกฝนพัฒนาผู้ไกล่เกลี่ยจิตอาสาอย่างรอบได้แก่ หลักไตรสิกขา ด้านยึดมั่นในกติกา (ศีล) พัฒนางานอย่างแน่วแน่ (สมาธิ) และพิจารณาในแง่เหตุผล (ปัญญา) และ 2) หลักธรรมที่สนับสนุนให้ผู้ไกล่เกลี่ยจิตอาสาสามารถดำเนินการไกล่เกลี่ยได้ตามขั้นตอนไกล่เกลี่ย ได้แก่  2.1) หลักพรหมวิหาร 4 เป็นหลักคุณธรรมที่ช่วยเสริมสร้างหรือทำให้เกิดความสัมพันธ์ที่ดีงามต่อกัน ซึ่งเป็นคุณสมบัติภายในของบุคคลผู้ไกล่เกลี่ยจิตอาสา ซึ่งจะต้องประกอบด้วยความเมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขา 2.2) หลักสังคหวัตถุ 4 เป็นหลักธรรมที่สร้างมนุษย์สัมพันธ์ที่ดีต่อกัน ส่งเสริมการมีน้ำใจ ให้การช่วยเหลือ สังเคราะห์เกื้อกูลซึ่งกันและกัน 

กระบวนการพัฒนาผู้ไกล่เกลี่ยจิตอาสาเพื่อจัดการความขัดแย้งของครอบครัวภายในชุมชนวัดใหม่ (ยายแป้น) โดยพุทธสันติวิธี เป็นกระบวนการพัฒนาผู้ไกล่เกลี่ยจิตอาสาที่พัฒนาขึ้นเป็นหลักสูตรที่มีความทันสมัย น่าสนใจเป็นประโยชน์และตอบสนองความต้องการของกลุ่มหมาย สามารถนำไปใช้ในการพัฒนาผู้ไกล่เกลี่ยจิตอาสาในสถานการณ์จริงได้ โดยองค์ประกอบของกระบวนการพัฒนาผู้ไกล่เกลี่ยจิตอาสาเพื่อจัดการความขัดแย้งของครอบครัวในชุมชน ที่ได้พัฒนาขึ้น ชื่อว่า “MEDIATION Model” ในการเข้าไปไกล่เกลี่ยเพื่อจัดการความขัดแย้งของครอบครัวในชุมชนวัดใหม่ (ยายแป้น) ทั้ง 9 ขั้นตอน ประกอบด้วย 1) ตั้งสติให้สรรพร้อม (Mindfulness)  2) ดับอารมณ์คู่กรณี (Emotion Management) 3) เน้นที่ฟัง/สื่อสารให้ลึกซึ้ง (Deep Listening) 4) ตรึงให้อยู่ในประเด็น (Issue Analysis) 5) เข็ญวิธีการให้สอดรับ (Attitude Equation) 6) ปรับทัศนคติเท่าเทียม (Trust) 7) ดึงเข้าสู่จุดสนใจ (Interest) 8) ให้มีทางเลือกเพิ่มเติม (Option) 9) เสริมสร้างความสัมพันธ์ (New Future & Relationship)

จากการฝึกอบรมเพื่อพัฒนาผู้ไกล่เกลี่ยจิตอาสาเพื่อจัดการความขัดแย้งของครอบครัวในชุมชนวัดใหม่ (ยายแป้น) โดยพุทธสันติวิธี ผลการวิจัยพบว่า ผู้เข้าอบรมมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการเป็นผู้ไกล่เกลี่ยจิตอาสาเพื่อจัดการความขัดแย้งของครอบครัวในชุมชน หลังการฝึกอบรมสูงกว่าก่อนการฝึกอบรม อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 และจากการที่ผู้ไกล่เกลี่ยจิตอาสาได้เข้าไปดำเนินการไกล่เกลี่ยเพื่อจัดการความขัดแย้งของครอบครัวในชุมชน พบว่า 1) เกิดความรักความเข้าใจต่อกันภายในครอบครัวมากยิ่งขึ้น 2) เกิดความรู้สึกเห็นอกเห็นใจต่อกันเพิ่มมากขึ้น 3) เกิดความรู้สึกที่ดีและมีความใส่ใจกันและกันเพิ่มมากขึ้น และ 4) เกิดความสุขใจต่อกันเมื่อฟื้นสัมพันธ์ภายในครอบครัวเพิ่มมากขึ้น

บทคัดย่อภาษาอังกฤษ

The study consisted of the following objectives: 1) to investigate context, problems, and needs of a process for developing volunteer mediators to manage family conflict in Wat Mai (Yai Paen) community; 2) to analyze the Buddhist peaceful means favorable to a process for developing volunteer mediators to manage family conflict in Wat Mai (Yai Paen) community based on modern science; and 3) to present a process for developing volunteer mediators to manage family conflict in Wat Mai (Yai Paen) community by Buddhist peaceful means. The study was based on Ariyasacca (the Four Noble Truths) model in accordance with participatory action research under the 9-step research framework to investigate problems and needs of conflict management in families. Documentary research and in-depth interviews with 19 relevant experts were undertaken to obtain mediation methods for conflict resolution as well as the Buddhadhamma to construct a training course for developing 12 volunteer mediators in an experimental group, with the course being verified by 6 experts. The obtained data were analyzed by content.         

From the study, the following results are found:

1) Based on the context of Wat Mai (Yai Paen) community, the study reveals that individuals have a variety of occupations and lifestyles, such as working for an employer from morning to evening, owning a small to medium-sized business, or selling by the roadside in an alley, etc. There aren't a lot of youth groups here, despite the presence of elderly and young children; 2) From exploring problems and obstacles in Wat Mai (Yai Paen) community, it is found that the community is crowded and with fewconnections between it and the surrounding villages, temples, and government sectors due to a lack of cooperation in developing the community. Despite having a community development plan, initiatives and endeavors that are supported by the government, regular visits, and being informed of news and information, the community is still unable to manage family conflict on their own. Therefore, a process for developing volunteer mediators is required to handle family conflict within the community.

Concepts and theories for developing volunteer mediators to manage family conflict in Wat Mai (Yai Paen) community are: (1) A process for developing mediators; (2) Related laws; (3) Conflict and communication management; (4) Characteristics and skills of volunteer mediators; (5) Family psychology; and (6) Mediation process.

2) The Buddhist peaceful ways conducive to a process for developing volunteer mediators to manage family conflict are based on an integration of the Buddhadhamma and techniques for developing volunteer mediators to be knowledgeable with traits and abilities for managing family conflict. The said Buddhist peaceful means are: (1) Tisikkhã (the threefold training) comprising sĩla (precepts), samãdhi (concentration), and paññã (wisdom) for developing the characteristics and skills of volunteer mediators; (2) Brahmavihãra (the four sublime states of mind) comprising mettã (loving-kindness), karuṇã (compassion), muditã (empathetic joy), and upekkhã (equanimity) for strengthening good relationship, which is an inner qualities of volunteer mediators; and (3) Saṅgahavatthu (four bases of social solidarity) comprising dãna (giving), piyavãcã (kindly speech), atthacariyã (useful conduct), and samãnattatã (even and equal treatment) for building positive human relation, promoting solidarity, and providing help for one another.

3) A process for developing volunteer mediators to manage family conflict in Wat Mai (Yai Paen) community by Buddhist peaceful means has resulted in a body of knowledge called ‘Mediation Model’, which consists of the following nine steps: (1) Mindfulness; (2) Emotional management; (3) Deep listening; (4) Issue analysis; (5) Attitude equation; (6) Trust; (7) Interest; (8) Options; and (9) New future and relationship.

After assessing with the experimental group on the training course to develop volunteer mediators, the results show that the posttest is higher than the pretest with a statistical significance of 0.05 after the training course for managing family conflict within the family. Following up on the operation on managing family conflict of volunteer mediators, the results discovered that family members have love and understanding for one another, as well as empathy and care for one another, all of which help to revive the family relationship, resulting in increased peace and happiness.

รายการไฟล์