บทคัดย่อภาษาไทย

วิทยานิพนธ์เรื่อง “การศึกษาเปรียบเทียบทัศนะเรื่องโลกธาตุในพระพุทธศาสนา    เถรวาทและศาสนาเชน” มีวัตถุประสงค์ 3 ประการคือ 1) เพื่อศึกษาทัศนะเรื่องโลกธาตุในพระพุทธศาสนาเถรวาท 2) เพื่อศึกษาทัศนะเรื่องโลกธาตุในศาสนาเชน และ 3) เพื่อเปรียบเทียบทัศนะเรื่องโลกธาตุในพระพุทธศาสนาฝ่ายเถรวาทกับศาสนาเชน การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ     โดยเก็บเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง และการสัมภาษณ์เชิงลึกนักวิชาทางพระพุทธศาสนาเถรวาทและศาสนาเชน

ผลการศึกษาพบว่า

พระพุทธศาสนาเถรวาทมีความเห็นว่าโลกธาตุเกิดมีขึ้นตามธรรมชาติจากการรวมตัวของปัจจัยต่าง ๆ ที่เกื้อหนุน และจะดำรงอยู่โดยกฎของธรรมชาติ คือเมื่อเกิดขึ้นแล้วก็มีการเปลี่ยนแปลงและเสื่อมสลายได้ หากมีเหตุปัจจัยก็สามารถเกิดมีขึ้นใหม่ โครงสร้างโลกธาตุในพระพุทธศาสนาเถรวาท แบ่งไว้ 3 ชั้น คือ ชั้นล่าง ชั้นกลาง และชั้นบน การสิ้นสุดของโลกธาตุในพระพุทธศาสนาเถรวาทมีทัศนะว่าโลกธาตุเป็นเรื่องของธรรมชาติ มีการเกิดขึ้น ดำรงอยู่ และเสื่อมสลาย โลกธาตุจะถูกทำลายด้วยไฟ ด้วยน้ำ หรือด้วยลม พระพุทธศาสนาเถรวาทถือว่า แต่ละโลกธาตุจะมีดวงอาทิตย์และดวงจันทร์เพียงอย่างละ 1 ดวง เท่านั้น และในดินแดนแห่งโลกธาตุเป็นสถานที่อยู่ของเหล่าสัตว์ในอบายภูมิ มนุษยโลก เทวดาในกามาวจรสวรรค์ รูปพรหม และ อรูปพรหม

ศาสนาเชนมีความเห็นว่า โลกธาตุหรือโลกเป็นสิ่งที่มีอยู่จริงตามธรรมชาติ ไม่มีใครสร้าง ไม่มีใครทำลาย ไม่มีจุดเริ่มต้น ไม่มีที่สุด จะดำรงอยู่อย่างนี้ตลอดไป ศาสนาเชน แบ่งโลกธาตุ 3 ชั้น ชั้นล่าง ชั้นกลาง ชั้นบน ศาสนาเชนเชื่อว่า มีดวงอาทิตย์และดวงจันทร์ในโลกธาตุ นับจำนวนไม่ถ้วนในดินแดนที่เป็นที่อยู่อาศัยของมนุษย์ ก็มีถึงอย่างละ 132 ดวง ดวงจันทร์จะมีขนาดใหญ่อยู่สูงกว่า โลกธาตุ ชั้นล่างเป็นที่อยู่ของพวกสัตว์นรก พวกกึ่งเทพ และเทวดาบางพวกที่ชอบขัดขวางการทำความดี ชั้นกลาง เป็นส่วนที่เล็กที่สุดใน 3 ชั้น แต่ก็มีความสำคัญมาก เพราะเป็นที่อาศัยของมนุษย์ พืชและสัตว์ดิรัจฉาน ชั้นบน เป็นที่อยู่ของเทวดา

จากการเปรียบเทียบทัศนะของโลกธาตุของพระพุทธศาสนาเถรวาทกับศาสนาเชนพบว่า โลกธาตุในทัศนะทั้งสองศาสนามีทั้งคล้ายคลึงกันและที่แตกต่างกัน ทั้งสองศาสนามีความคล้ายคลึงกันในด้านการกำเนิดของโลกธาตุที่เชื่อว่าไม่ได้เกิดจากการสร้างของพระเจ้าแต่เกิดจากวิวัฒนาการทางธรรมชาติ ด้านโครสร้างของโลกธาตุที่แบ่งออกเป็น 3 ระดับเท่ากัน คือ ชั้นล่าง ชั้นกลางและชั้นบน ด้านที่ต่างกัน พระพุทธศาสนาเถรวาทถือว่าโลกธาตุเป็นธรรมชาติอย่างหนึ่งซึ่งมีการการเกิดขึ้น ดำรงอยู่ และดับสลายไปตามกฎเกณฑ์ของธรรมชาติ ด้วยน้ำ ไฟ และลม ขณะที่ศาสนาเชนถือว่าโลกธาตุจะดำรงอยู่อย่างนิรันดร ไม่ผันแปรด้วยเหตุปัจจัยใด ๆ สิ่งที่ปรากฏอยู่ในดินแดนแห่งโลกธาตุ พระพุทธศาสนาเถรวาทมีพระอาทิตย์ และดวงจันทร์เพียงดวงเดียวในโลกธาตุนี้ แต่ศาสนาเชนเชื่อมีพระจันทร์มากมายนับไม่ถ้วนในโลกธาตุนี้ และที่สำคัญ ถึงแม้ทั้ง 2 ศาสนา จะแบ่งสิ่งที่อาศัยอยู่ในโลกธาตุออกเป็น 3 ชั้น เท่ากัน แต่ สภาพของสรรพสิ่งที่อาศัยอยู่ค่อนข้างจะแตกต่างกัน ในด้านประเภทของสิ่งมีชีวิต

บทคัดย่อภาษาอังกฤษ

The thesis entitled “A Comparative Study of the View of Cosmos in Theravada Buddhism and Jainism” has three objectives: 1) to study the view of cosmos in Theravada Buddhism, 2) to study the view of cosmos in  Jainism, and 3) to comparatively study of the view of cosmos in Theravada Buddhism and Jainism. This study is of qualitative research. The sources of this study have been collected from documents and research papers related to this study, and also depth interviewing the academicians of both Theravada Buddhism and Jainism.

The results of study were as follows:

Theravada Buddhism is of the view that the cosmos (Loka Dhãtu) takes place naturally by combination of many components that constitute and exist with the laws of nature, that is to say, all thing once occurred would change and disintegrate,  and if there is the appropriate cause it would emerge again. Theravada Buddhism divides the structure of the cosmos into three levels—the low, the middle, and the high levels. The end of the Cosmo according to Theravada is on the law of nature—arising, existing, and disintegrating; the Cosmos according to Theravada Buddhism would disintegrate with the nature of water, fire and win. Theravada Buddhism believes that there is only one sun and moon in this cosmos where living beings live whether in the misery planets, human world, the planet of sensual heaven, form and formless.

Jainism is of the view that the cosmos is what really is in nature with no structure, undestroyable, beginningless, endless, and will exists like this eternally. Jainism believes that there are, in the Cosmos, countless suns and moons where human beings live. It is said that in the human world, there are 132 sun and moons, the moons are bigger and higher than the suns. In Jainism, misery beings, half-divine beings, and some deities who usually prevent human beings to do the good things, live in the lowest level of the planet, the middle level is the smallest one but most important because it is that place where human beings, plants and animal live, the highest level of planet is the residence of the high status of deities.

From the comparison on the view of the Cosmos between Theravada Buddhism and Jainism, it was found that they have similar and different points of view. Both of them have the similar point on the origin of the Cosmos that believed that there is no creator or God who created the Cosmos, it is the natural evolution, and also on the structure of the Cosmos that the Cosmos was divided into three levels, i.e., the low, the middle and the high level similarly. They have some different points, namely, Theravada Buddhism holds that the Cosmo is one of many kinds of nature that would cease under the law of nature, viz., water, fire, and win, whereas Jainism holds that the Cosmos would exist eternally with no any changing; and also on the belief of what appear in the Cosmos, Theravada Buddhism holds that there is only one sun and moon existing in this Cosmos, whereas Jainism believes there are countless suns and moons, and also the living beings in the Cosmo, even both of them has divided  the Cosmos into three levels similarly, but they have different on the kinds of living beings that reside in the Cosmos.

รายการไฟล์